Н.Носов, «Тірі шляпа». Балаларға арналған оқиға

Балаларға арналған «Қияр», «Мишкина ботқасы», «Фантазер», «Тірі шатыр» балаларға арналған оқиғалар, әр балаға белгілі, Носов Николай Николаевич. Олар балабақша мен бастауыш мектепте оқуға ұсынылған кітаптардың тізіміне үнемі кіреді. Өмірден алынған қысқа, көңілді, естелік эскиздер шағын оқырмандар мен тыңдаушылармен өте танымал.

Николас Носов қалай жазушы болды

«Тірі шляпа» және жазушының басқа да шығармалары отбасында бала туылғаннан кейін туылды. Бала, барлық балалар сияқты, ертегілерді айтуға мәжбүр болды. Бірақ Николай Николаевич күлкілі әңгімелерді өзі ойлап тапқанды ұнатады - сондықтан идея оның қолын жазуға тырысты. 1938 жылы Носовтың «Тірі шатыр» әңгімесін қоса алғандағы алғашқы туындылары, сонымен қатар ең танымал «Murzilka» журналында балалар басылымдарында басыла бастады. Көп ұзамай олар жеткілікті жинақталған, бірақ жинақ шығару соғысқа жол бермеді. Нәтижесінде бірінші кітап 1945 жылы пайда болды және оқырмандар назарын бірден тартты. Сол уақыттан бері, Николай Носов бірнеше ондаған жылдар бойы кіші және орта жастағы жазушылардың ең танымал және сүйікті балалардың бірі.

Қысқаша повесттік мазмұн

Носовтың «тірі шляпасы» әдеттегідей басталады. Екі жігіт үстелге отырады және тыныш суретке түседі. Жақын жерде шеберханада котенок ойнайды. Кенеттен, кейіпкерлердің еденге соққысын естиді. Шляптың киімін киіп алғаны анықталды. Сондай-ақ, әдеттегідей, бірақ ол кенеттен қозғалады, жігіттерді асығады. Олар жансыз зат өздігінен қозғала алмайтынын түсінді. Бірақ шляпа ешқандай себепсіз бөлмені қозғай бастады. Досының үйіне келген бала тіпті үйден қорқудан қорыққысы келген. Алайда қызығушылық басым болды, ал кейіпкерлер не болып жатқанын білуге шешім қабылдады. Олар картопты шляпаға лақтыра бастады және кенеттен мазасыздықты естіді. Носовтың «Тірі шляптың» жұмысы көңілді болды: достарының қорқынышы кінәлі котенка болды.

Сюжеттің және стильдің ерекшеліктері

Николай Николаевичтің кітабын жас ұрпақтың бірнеше ұрпағы немен айналысады? Сұраққа жауап беру үшін «Тірі шатыр» әңгімесін мысал ретінде қарастырайық. Носов сюжетді әр балаға нақты және түсінікті етіп таңдады, бірақ оған аздап құпия әкеледі. Оқырман, кейіпкерлерден айырмашылығы, шляпаның астында отыратын басынан бастап біледі. Сондықтан композициялық техника тамаша жұмыс істейді , ол Носовты қолданады. «Living Hat» - бұл әзіл-сықақ әңгіме, өйткені біз кейіпкерлерді көбірек қорқынышқа толы қаншалықты қорқытқанын бақылайтынбыз. Сонымен қатар, әңгімедегі сюжет тез дамып келеді: Володя мен Вадиктің әрекеті бірден әрекет етеді және іс-қимыл жоспарын жасайды. Егер олар алдымен қашып кетуге тырысса - адамның түсініксіз және қорқынышты кездескенде табиғи реакциясы болса, онда олар не болып жатқанын нұсқайды. Бір кездері ұлдар өздерін клубпен және шаңғы полюсте қорғауға кіріседі , бірақ олар, әрине, шляпаның құпиясын ашқысы келеді. Оқырманның қайғысына ортақтасатын жалғыз кейіпкер - бір мезгілде оқиға болған кінәлі және құрбаны болған Васка шоқтарын ұстаған мысық.

Носовтың жұмысында пайдаланылатын жігіттерге және лексикаға жақын . «Тірі шляпалар» - бұл «флэш», «қорқынышпен шайқау», «тастанды» деген сөздерді қолдануға болатын оқиға. Олар күрделі жағдайдағы негізгі кейіпкерлердің жағдайын түсінудің ең жақсы тәсілі.

Оқудың маңыздылығы

Сипатталған жағдайдың қарапайымдылығы мен шамалығына қарамастан, балалар жұмысынан бірнеше сабақ ала алады. Біріншіден, басты кейіпкерлер - батыл, белсенді жігіттер. Қиялдан туындаған қорқыныштарын жеңіп, олар көрген нәрселері үшін логикалық түсініктеме іздей бастады. Мысалы, олар біреуі шляпаны арқаннан шығарып тастайды деп шешті. Сондай-ақ, ұлдар бірге шындықты білуге шешім қабылдады, ал қашып кететін Вовка досымен бірге болды. Өзара көмек, батылдық, ақылдылық кез келген жағдайдан шығу жолын табуға көмектеседі, - деп атап өтті Носов.

«Тірі шляпалар» - бұл әңгіме және шынайы және тікелей бола алатын тамаша балалық шағы.

Сюжеттің шолуы

Бала кезіндегі еңбектерімен танысқан көптеген ересектер оны өз ұлдарына, қыздарына, немерелеріне оқып берді. Нәтижесінде әрдайым болжанып отырады: жігіттер соншалықты қашып кетеді, олар бақыланбайтын түрде күледі. Мысалға, бұл Мұхтар Прилежаеваның ұлдарымен болды, олар кейіпкерлердің оқиғалары туралы естігенде тыныштала алмады. А. Иванов төрт жасар бала сияқты алғаш рет бұл оқиғаны естігенін есіне алды. Жұмыста оны жақсырақ білгені соншалық, ол оны жақсы көреді. Бірақ екі әңгіменің ішіндегі айырмашылығы бар ең бастысы - «Тірі төбешікпен» танысу кішігірім оқырмандарда жазушының басқа да әңгімелерімен танысуды қалайды. Бұл әдебиетке кіріспе.

Аудару және экранды бейімдеу

Николай Николаевичтің шығармашылығы тек орыс балаларына ғана емес, басқа елдердің балаларына да қызықты. «Тірі шляпалар» әңгімесі 1938 жылы Белоруссияда пайда болды. Кейін оның аудармасы эстон, поляк, неміс, ағылшын, испан, француз, фин, ирланд және тіпті малагаси болды. Айтпақшы, халықаралық журналдардың бірі Н.Носов ресейлік жазушылар арасында үшінші болып, көбінесе басқа тілдерге аударылады.

«Тірі шляпалар» - бұл әңгімелесу үшін өте ыңғайлы. 1972 жылы оның сюжеті бойынша А.Сүрікованың курстық жұмысына айналды.